پراید ۳۴۵ میلیون تومانی، سمند ۵۴۴ میلیون تومانی و پژو ۲۰۶ با قیمت ۵۵۰ میلیون تومان همگی با وجود کاهش قیمت اندک ماه گذشته به‌قدری گران‌اند که تقاضا برای خرید آن‌ها روندی کاهشی داشته باشد. نبود تناسب میان درآمد و هزینه خانوار و کمبود شغل مناسب و نبود امنیت شغلی باعث شده است که مسافرکشی به آلترناتیو (جایگزین) همیشگی بخشی از زندگی مردم ایران تبدیل شود. برخی به‌عنوان شغل دوم یا سوم و برخی برای پر کردن جای خالی شغل به سراغش می‌روند. اما اجاره خودرو برای مسافرکشی پدیده‌ای تقریبا تازه است که این روزها در ایران رواج بیشتری پیدا کرده است.

پیش از این خودروهای لوکس به‌صورت روزانه، هفتگی و ماهانه اجاره داده می‌شد، اما این روزها خودروهای سطح پایین‌تر برای مسافرکشی رواج یافته است. تجارت نیوز در گزارشی با اشاره به این موضوع، اعلام کرده است که برخی از مردم برای شغل مسافرکشی، پراید و برخی برای کار در پیک‌موتوری‌ها، موتورسیکلت اجاره می‌کنند. برای اجاره پراید ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان و برای اجاره موتور هم ماهانه سه تا چهار میلیون تومان هزینه می‌پردازند.

بر اساس این گزارش، یکی از کسانی که خودروی خود را برای اجاره آگهی کرده است، می‌گوید: «پراید مدل ۸۲ اجاره می‌دهم. ۲۰۰ میلیون تومان سفته و ماهانه هم ۱۰ میلیون تومان اجاره می‌گیرم. ماشین را کاملا سالم تحویل می‌دهم.»

برخی هم ودیعه سنگین نمی‌گیرند، اما به‌جای آن اجاره را بیشتر کرده‌اند. یکی از کسانی که پراید اجاره می‌دهد، اعلام کرده که روزانه ۵۰۰ هزار تومان بهای اجاره پرایدش است. مسئول یکی از شرکت‌های اجاره خودرو در گفت‌وگو با این رسانه تعداد متقاضیان برای اجاره پراید را کم نمی‌داند و می‌گوید: «دو مدل پراید دارم. پراید مدل ۹۲ دارم، سفته ۳۰۰ میلیون تومانی باید تحویل دهید و روزانه ۳۰۰ هزار تومان اجاره می‌دهم. پراید مدل ۹۸ هم روزانه ۴۰۰ هزار تومان اجاره آن می‌شود. متقاضی زیاد است. همین حالا ۱۷ تا ماشین دست مردم داریم که با آن مسافرکشی می‌کنند. خودروهای دیگر هم اجاره می‌دهیم، اما برای مسافرکشی پراید می‌برند.»

یکی از آگهی‌دهنده‌ها می‌گوید: «ما برای اجاره خودرو، بیشتر از قیمت خودرو سفته می‌گیریم. برای هرگونه خطر احتمالی که ممکن است در این کار پیش بیاید. سفته سنگین باعث می‌شود افراد حین کار با خودرو بسیار مراقب باشند. مثلا تصادف نکنند و به کسی آسیب نرسد.»

اگر یک خانواده کم‌درآمد در ابتدای دهه ۹۰ قصد داشت یک خودروی پراید بخرد، باید سه سال از درآمد خود را ذخیره می‌کرد. اما این انتظار در پایان سال ۱۴۰۰ به هشت سال رسید. پراید ۱۰ میلیون تومانی در سال ۹۰ در فاصله ۱۰ سال، به ۱۸۰ میلیون تومان رسید و اکنون به قیمت ۳۴۵ میلیون معامله می‌شود.

در بخشی دیگر از این گزارش به اجاره موتورسیکلت اشاره شده است؛ موتورهایی که برای استفاده در پیک اجاره داده می‌شوند. یکی از اجاره‌دهندگان اعلام می‌کند که موتور هوندا مدل ۹۲ را به قیمت یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ودیعه نقدی و ۱۱۵ هزار تومان روزانه، اجاره می‌دهد. این در حالی است که اگر افراد بخواهند همین موتورهای اجاره‌ای را بخرند، باید حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان داشته باشند.

قدرت خرید خودرو این روزها به یکی از چالش‌های داخل ایران تبدیل شده است. وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش‌بینی خود را درباره سهم دهک‌های جامعه از بازار خودرو (براساس محاسبه ریالی بازه‌های قیمتی) اعلام کرد. طبق گزارشی که این وزارتخانه در قالب طرح تحول صنعت خودرو آورده، برای هر یک از ۱۰ دهک جامعه یک بازه قیمتی با کف ۱۲۰ میلیون تومان تا بیش از یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان تعریف شده است.

بر اساس این گزارش، برای دهک نخست حد ریالی بین ۱۲۰ تا ۱۷۵ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. این در شرایطی است که در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق خودروهای داخلی قیمتی بیشتر از ۱۷۵ میلیون تومان دارند و کف قیمت خودروهای صفر در بازار آزاد نیز بیش از ۳۰۰ میلیون تومان است. بنابراین با توجه به بازه قیمتی درنظرگرفته‌شده برای دهک نخست، اعضای این دهک به‌عنوان ضعیف‌ترین قشر جامعه ازنظر درآمد، دستشان به خودروی نو نمی‌رسد و ناچارند به سراغ دست‌دوم‌ها بروند.

برای دهک دوم نیز حد ریالی بین ۱۷۵ تا ۲۰۹ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. اعضای این گروه با توجه به کف قیمت، می‌توانند برای خرید خودرو از کارخانه اقدام کنند، هرچند انتخاب محدودی خواهند داشت. برای دهک سوم نیز حد ریالی ۲۰۹ تا ۲۶۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که هرچند قدرت انتخاب خرید از کارخانه را بالا می‌برد، اما خرید در بازار آزاد برای این دهک نیز دشوار است. بر اساس گزارش وزارت صمت، برای دهک چهارم نیز حد ریالی ۲۶۰ تا ۳۱۵ میلیون تومان را در نظر گرفته‌اند. این دهک می‌تواند انتخاب‌های بیشتری از سبد فروش خودروسازان (با قیمت کارخانه) داشته باشد، اما برای خرید از بازار همچنان مانند دهک‌های قبلی با محدودیت‌هایی مواجه است.

در این گزارش برای دهک پنجم حد ریالی ۳۱۵ تا ۴۹۵ میلیون تومان، دهک ششم نیز حد ریالی ۴۹۵ تا ۷۹۹ میلیون تومان، دهک هفتم نیز حد ریالی ۷۹۹ تا ۹۴۱ میلیون تومان، برای دهک هشتم حد ریالی ۹۴۱ میلیون تومان تا یک میلیارد و ۹۵ میلیون تومان، در نظر گرفته شده است.

همین وزارتخانه مردادماه سال گذشته اعلام کرده بود که حدود ۴۸.۹ درصد از مردم ایران قدرت خرید خودروهای بالاتر از ۲۰۰ میلیون تومان را ندارند.